Welke vijf thema’s gaan de OR-agenda van de 21e eeuw bepalen?

Deze vraag krijg ik vaak terug van de ondernemingsraden die ik train en adviseer. Vele veranderingen in wet- en regelgeving nopen hen tot het stellen van deze vraag. Behoefte aan een goede voorbereiding op de (nabije) toekomst speelt hierbij een belangrijke rol. Alles overwegende kom ik op een vijftal thema’s uit die voor de medezeggenschap van belang zijn. Ik zet ze even op een rijtje:

1. Pensioen
2. Werkvermogen
3. Arbeidsomstandigheden
4. Klokkenluidersregeling
5. Privacy-beleid

Een korte toelichting op al deze vijf thema’s lijken me van groot belang.

Pensioen

Daar is nogal veel om te doen geweest, zeker naar aanleiding van de discussie omtrent de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd. Een discussie die nog lang niet altijd is uitgewoed. Over de keuze van pensioenverzekeraars en –regelingen kenden en kennen OR-en al het instemmingsrecht (artikel 27, lid 1a WOR). Dat gold niet de pensioenovereenkomst. Dat is per 1 oktober 2016 veranderd en valt ook onder het instemmingsrecht. Toegevoegd is de verplichting van de bestuurder om de OR tijdig en volledig over de te nemen op dit terrein te informeren (artikel 31f WOR).

Werkvermogen

Door sommigen ook duurzame inzetbaarheid genoemd. Wat mij betreft een logisch vervolg op de hierboven aangegeven pensioendiscussie. Hier gaat het vooral om het werkvermogen van alle groepen medewerkers te vergroten. Kijken naar wat passend is in de levensfase van de medewerker met als doel om hen zo lang als mogelijk goed aan het werk te kunnen houden. Eén en ander is al uitgedrukt in de zogenaamde Work Ability Index van de Finse hoogleraar. Johannu Ilmarinen. In een model dat het Huis van Werkvermogen heet, beschrijft hij een set van randvoorwaarden waaraan optimaal werkvermogen moet voldoen. Naast werk wordt daarbij ook naar omgevingsfactoren gekeken. Maar wat kan de OR ermee? Meer dan hij denkt. Sowieso is het zaak om het onderwerp via het initiatiefrecht (artikel 23 WOR) op de agenda te plaatsen.  Maar omdat duurzame inzetbaarheid (mede in relatie met werkdruk) steeds vaker in RI&E’s worden genoemd, is ook het instemmingsrecht (artikel 27, lid 1d WOR) van toepassing. Daarnaast heeft de OR een controlerende bevoegdheid op de naleving van eerder gemaakte afspraken (artikel 28, lid 2 WOR). Links of rechts om , de bestuurder zal altijd met een gemotiveerde reactie moeten komen. Zodat de dialoog serieus gaande blijft. En dáár gaat het in medezeggenschap om.

Arbeidsomstandigheden

Ook wel “de arbo” genoemd.

In de arbeidsomstandighedenwet zijn veranderingen doorgevoerd die van belang zijn voor de medezeggenschap.

Een greep. De certificering van arbodienstverlening (waaronder ook de RI&E); de “second opinion” bij een andere bedrijfsarts; keuze van de persoon van de preventiemedewerker en de plaatsing van hem/haar in de organisatie zijn de meest in het oog springende wijzigingen voor de medezeggenschap. Op het eerste gezicht is het merkwaardig te noemen dat deze niet expliciet in artikel 27, lid 1d WOR zijn opgenomen. Maar eigenlijk hoeft dat niet. Die rolverdeling met de medezeggenschap is namelijk wel expliciet in de nieuwe arbeidsomstandighedenwet opgenomen.

Klokkenluidersregeling

Deze regeling is al eens eerder in een blog opgenomen. Maar het blijft van belang om er nog eens aandacht voor te vragen, want niet elk bedrijf of instelling beschikt hierover. Dat moet dus wel. Waar gaat dit ook alweer over? Per 1 juli 2016 is de Wet Huis Klokkenluiders van kracht geworden. Dit mede naar aanleiding van de melding van ernstige misstanden (bouwfraude; Europees subsidiegeld door toedoen van Eurocommissaris Edith Cresson; Nederlandse Zorgautoriteit). Een wet die de weg vrijmaakt om op een heldere, gereglementeerde route meldingen van ernstige misstanden voor medewerkers mogelijk te maken. Met “ernstig” wordt onder meer meldingen omtrent fraude, wanbestuur etc. mee bedoeld. Voorwaarde is wel dat de medewerker eerst intern alle wegen bewandeld moet hebben alvorens hij een externe melding bij het Huis van de Klokkenluiders (Utrecht) kenbaar kan maken. Daarvoor zijn procedures en regelingen nodig. Dit alles valt onder het toegevoegde artikel 27, lid 1m WOR, waarbij interne klokkenluidersregelingen eerst ter instemming aan de OR moet worden voorgelegd. Aan te bevelen is om in een instemming de positie van een externe vertrouwenspersoon te verankeren.

Europese privacy verordening

Met de integratie van deze verordening in de nationale wetgeving van de EU-lidstaten (behalve Groot Brittannie) gaat er op het gebied van privacy bescherming het nodige veranderen. Onderdeel van deze nieuwe wetgeving is de aanstelling van een privacy officer binnen de bedrijven. De teugels worden aangehaald, niet in de laatste plaats door strengere boetebepalingen op schending van de privacy (dat wordt € 800.000,- of 5 % van de jaaromzet van een onderneming). De eerste casuïstiek lijkt zich door de overname van Whatsapp door Facebook al voor te doen. Wat betekent dit nu voor de medezeggenschap? Regelingen met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens (artikel 27, lid 1k WOR) en het volgen van personeelsbewegingen (artikel 27, lid 1l WOR) zijn al instemmingsplichtig. Discussies echter over het meer LEAN maken van arbeidsprocessen in het kader van efficiency en kwaliteit, alsook cameratoezicht kunnen deze discussie op scherp stellen binnen bedrijven. En daarin hebben ondernemingsraden in toenemende mate in de reglementering en transparantie van gemaakte afspraken een steeds belangrijker wordende taak te vervullen. Het lijkt me nog een topje van de ijsberg. Maar vergeet niet dat de integratie van deze Europese verordening voor 1 januari 2018 in de nationale wetgevingen van de lidstaten moet zijn geïntegreerd

Conclusie

Natuurlijk, het is moeilijk vast te stellen of het bij deze onderwerpen zal blijven. Fragmentatie van werkprocessen met veranderende zeggenschapsverhoudingen die ook nog eens grensoverschrijdend kunnen zijn, is ongetwijfeld een issue en zal dat blijven. Maar daar valt voor de medezeggenschap moeilijk grip op te krijgen. Deze onderwerpen zijn dermate concreet, maar vooral acuut, dat de medezeggenschap er direct iets mee kan en moet doen. Een gelopen race als het eenmaal achter de rug is. Vergeet het maar. Het gaat dan juist beginnen. Vanaf nu. 2017.

Lees meer over Medezeggenchap:

https://www.merlijngroep.nl/blog/regieraad-de-nieuwe-medezeggenschap/