Een nieuwe kijk op Medezeggenschap

Door Merlijn

Twee vormen van Medezeggenschap

Medezeggenschap kun je inzetten als facilitator in besluitvormingsprocessen. Dit betekent wel een drastische verandering voor zowel de OR als de bestuurder binnen organisaties. Dit blog beschrijft de verschillen tussen de twee vormen van medezeggenschap. (blog 1)

Klassieke medezeggenschap

In de klassieke medezeggenschap staat de OR tegenover de bestuurder in een duale, soms sterk formele, setting. Het is ‘zij tegen wij’, waarbij ieder zijn werkterrein en competenties heeft. Echt geluisterd wordt er niet. Veranderingsbesluiten worden vaak top down opgelegd, omdat de bestuurder de onderneming winstgevend en in de race wil houden.
De WOR, afgeleid in CAO’s, statuten, vakbladen, allerhande jurisprudentie, helpt dat klassieke wereldbeeld levend te houden. Vanuit die gedachte moet de OR ‘empowered’ worden om de bestuurder  ‘aan te kunnen’ of om ‘zijn mannetje te kunnen staan’. De bestuurder moet ‘leren omgaan met de OR’ alsof die OR een soort plakkerige ET is. Met als resultaat dat wantrouwen, minachting, onthouding van informatie, beperkte opleidingsbudgetten, vermoedens van slinksheid vaak een rol krijgen.
Zowel OR als de bestuurder heersen – als in de Middeleeuwen Kerk en Adel – over de hoofden van de collega’s op de werkvloer heen. Met geen of weinig mandaat, met veelal (te) weinig praktijkkennis en vaak met geheel andere belangen dan die van de mensen op de werkvloer en / of de onderneming zelf.
Het resultaat is dat in veel organisaties medezeggenschap wordt ervaren als besluitvertrager. Zonder de wettelijke verplichting zou men medezeggenschap het liefst buiten de deur houden. Wie haalt er nu vrijwillig een stel opponenten, ‘besluitvertragers’ binnen?
En dat is mogelijk ook de reden dat de overheid haar eigen regels in deze niet handhaaft. En ook nooit gehandhaafd heeft. Wie zit er als je eerlijk bent nu op dat soort medezeggenschap te wachten?

Nieuwe zeggenschap hand in hand met nieuwe medezeggenschap

In het wereldbeeld dat Rob van Oosten op basis van jarenlange ervaring en zijn liefde voor mens en organisaties aan het ontwikkelen en aan het beschrijven is, wordt medezeggenschap anders ingezet.
Het uitgangspunt van Van Oosten is dat mensen op de werkvloer zelf goed in staat zijn om op een optimale manier hun werkende leven in te richten. Deel je dit uitgangspunt dan wil je belangrijke verandertrajecten niet meer voorkoken. Dit kost vaak draagvlak en dat zorgt zeker voor vertraging.
In de opvatting van Van Oosten worden besluiten over werkprocessen primair genomen door hen die die de werkprocessen het beste kennen. Degenen die de kracht én de zwakke plekken van deze processen dagelijks ervaren. Dit maakt dat zowel de OR als de bestuurder facilitator zijn van het proces, en niet de aandrager van een oplossing. De bestuurder en de OR faciliteren de werkvloer om tot een oplossing te komen.

De rollen worden dus niet omgedraaid: de invulling wordt wezenlijk veranderd.

Medezeggenschap 5.0 werkt als volgt:
Een wens tot verandering van werkprocessen bereikt de bestuurder (vanuit zichzelf, de medewerkers, de OR, vanuit externe bronnen).
De bestuurder formuleert het doel in termen van belangen: wat moet er veranderen, hoe kunnen we dat bereiken en wie hebben we daarvoor nodig? De bestuurder vraagt de OR te helpen bij deze formulering.
De bestuurder en de OR faciliteren het verdere proces. Aangewezen medewerkers op de werkvloer gaan op zoek naar de oplossing. De bestuurder kan de regie van het proces overlaten aan de OR. Dit scheelt tijd en is vaak gewoon praktisch omdat die als regel veel dichter bij de werkvloer staat.
Agile processen kunnen de besluitvorming bottom up versnellen en verbeteren zodat al doende een van de nadelen van klassieke medezeggenschap wordt opgeheven: het tempo van de besluitvorming.

Zoals ‘blog 1’ in de eerste alinea al doet vermoeden, komen er meerdere blogs over dit onderwerp. Reacties op deze blogs zijn zeer welkom.
De visie over Medezeggenschap van Rob van Oosten wordt beschreven en eind dit jaar/begin volgend jaar in boekvorm uitgegeven.

Maak werk van medezeggenschap!

Lees meer over medezeggenschap:

https://www.merlijngroep.nl/blog/merlijn-medezeggenschap/