Conflictcoaching: escalatie van ruzie

Door Francine ten Hoedt-van Rintel

Die ander was alleen maar zo aardig om mij erin te laten tuinen!’”

We konden zo goed met elkaar opschieten, maar nu kunnen we elkaar wel schieten!

Wat is er mis gegaan? De Oostenrijkse hoogleraar Friedrich Glasl heeft een trap met negen treden bedacht, waarop je heel goed kunt zien hoe mensen steeds onaardiger naar elkaar toe worden, terwijl hun ruzie escaleert. Dit wordt de escalatietrap van Glasl genoemd. Die negen treden kun je grofweg opdelen in drie fases:

• De winstfase
• De vechtfase
• De verliesfase

De winstfase van een conflict

De winstfase, waarin mensen wel met elkaar kibbelen, maar nog steeds het gezamenlijk doel voor ogen kunnen houden. Ze hoeven geen vrienden te zijn, zolang de samenwerking maar het gewenste resultaat oplevert. Dit is een heel creatieve fase omdat je met elkaar gaat discussiëren over goed en nog beter, over voorwaarden om iets te doen of te laten, waarbij je allemaal je kennis en ervaring gebruikt om een optimaal resultaat te bereiken. Er kunnen onaardige dingen gezegd worden en emoties gaan wel spelen, maar nog niet zo erg dat je niet meer samen wilt werken.

De vechtfase van een conflict

De winstfase verglijdt in de vechtfase, als de betrokkenen zich echt gaan ergeren aan elkaar. Door al het gesteggel in de vorige fase beginnen de emoties op te laaien. Als iemand een rotopmerking maakt, wordt die niet meer opgevat als even stoom afblazen of een ongelukkig grapje, nee! Een rotopmerking is een rotopmerking en daar kun je weerwoord op krijgen. Op een gegeven moment weet je niet meer wat je aan elkaar hebt en slaat het vertrouwen om in puur wantrouwen.

De verliesfase van een conflict

De derde en laatste fase is de verliesfase. De betrokkenen zien elkaar als de vijand, die koste wat het kost vernietigd moet worden, zelfs als ze er zelf aan kapot gaan. In de films The war of the Roses en Changing Lanes is dit escalatieproces heel treffend verbeeld.

Beeldvorming

Een van de belangrijkste componenten in de escalatie van een conflict is de beeldvorming. In conflictcoaching blijkt dat steeds weer. Mensen die elkaar eerst aardig vonden en goed met elkaar konden opschieten, gaan onder invloed van emoties heel anders naar elkaar kijken. De grappige eigenaardigheden van vroeger worden de onverdraagbare onaardigheden van nu. Aan het eind van de tweede fase komt het zelfs zover dat ze elkaar gaan verdenken van verborgen agenda’s. Ook hun gezamenlijke historie krijgt ineens een heel andere betekenis. De aardige dingen die gezegd en gedaan zijn, worden nu gezien als gemene trucs. ‘Die ander was alleen maar zo aardig om mij erin te laten tuinen!’ Maar als je ze apart van elkaar spreekt, zijn het gewoon die leuke, gezellige en aardige mensen die ze normaal ook zijn. Zolang je het maar niet over die ander hebt.

Wat kun je doen om beeldvorming te voorkomen?

Er is een aantal dingen dat je kunt doen om beeldvorming te voorkomen.
1. Vraag de ander waarom hij zich zo anders gedraagt dan jullie gewend zijn.
2. Sta stil bij je eigen gedrag, gedraag jij je soms ook anders?
3. Denk elke dag aan een paar leuke dingen die je samen hebt meegemaakt.
4. Denk aan de goede eigenschappen en kwaliteiten van die ander, waardoor jullie zo’n goede vriendschap hadden.

Door deze oefeningen voorkom je dat je van de ander in je hoofd een onverslaanbaar monster maakt.

Meer lezen over de escalatietrap van Glasl ?

https://www.merlijngroep.nl/blog/maar-wanneer-heb-ik-nu-een-mediator-nodig/