Conflicten zijn geweldige leersituaties

Door Francine ten Hoedt-van Rintel

‘Jaren geleden heb ik een enorm conflict gehad met mijn directeur,’ vertelt een coachee.

‘Hij gaf me allerlei onduidelijke opdrachten, die ik dan zo goed mogelijk uitvoerde en dan kafferde hij me uit dat ik het verkeerde gedaan had. Hoe meer ik probeerde te doen, hoe erger hij me ervan langs gaf. Ik dacht echt dat hij me zou ontslaan.
Op een gegeven moment heb ik hulp gevraagd aan een collega die er al veel langer werkte dan ik. Die begreep er eerst niets van. De baas was toch altijd heel duidelijk? Dus spraken we af, dat ik bij hem om uitleg zou vragen, als ik niet begreep wat de baas wilde. Dat ging heel goed, totdat de baas op een dag vroeg, waarom ik niet aan hem om duidelijkheid vroeg. Mijn collega had het al druk genoeg. Ik wist helemaal niet wat ik moest zeggen, want ik had er nooit aan gedacht om het aan de baas te vragen. Intussen zijn er al heel wat jaartjes voorbijgegaan. Ik heb nog een paar jaar bij dat bedrijf gewerkt. De directeur is uiteindelijk zelfs een goede vriend geworden.’

Conflicten zijn geweldige leersituaties als je ervoor openstaat.

Denk maar eens aan een meningsverschil dat je hebt gehad en waar je samen uitgekomen bent en beantwoord dan voor jezelf de volgende vragen:

• Wat was zo belangrijk, dat er een meningsverschil over ontstond? Denk hierbij niet alleen aan het onderwerp (de inhoud) maar ook aan jullie werkrelatie. Door deze vraag leer je inhoud en relatie onderscheiden. In een conflict kun je hard op de inhoud zijn, zolang je de relatie goed in de gaten houdt. Vraag je voor ieder geschil af, hoe belangrijk je jullie relatie vindt.
• Welke belangen had jij? Welke belangen had de ander? Hebben jullie die uiteindelijk kunnen matchen? In een conflict ontdek je wat je belangrijk vindt. Als je het niet belangrijk vindt, ga je er ook niet om vechten. Vaak denken mensen dat ze ruzie maken over een onderwerp of over de kwaliteit, maar gaat het er veel meer om dat ze zich niet serieus genomen voelen of niet voldoende waardering ervaren. Als dat zo is, helpt het niet om over de inhoud te steggelen, daardoor voel je je niet meer gewaardeerd. Dan kun je beter aangeven dat je je door deze wijze van communiceren niet serieus genomen voelt en vragen of dat ook echt de bedoeling is van de ander. Tien tegen een dat de ander zich evenmin gehoord voelt en daarom zo onaardig ging doen.
• Welk gedrag van de ander vond jij goed of knap? Als je oog kunt hebben voor het gedrag van de ander, dan kun je ook leren hoe diegene dingen aanpakt. Bijvoorbeeld door zaken en personen te scheiden, door niet te blijven doordrammen op een punt, maar ook andere punten erbij te betrekken of juist door te focussen op een pijnpunt. Het maakt niet uit wat, maar je kunt van de ander altijd iets leren.
• Welk gedrag van jezelf vond je goed of knap? Iedere conflictpartner draagt bij aan het conflict. En iedere conflictpartner draagt bij aan de oplossing. Door te erkennen dat je zelf ook een rol gespeeld hebt in het ontstaan en escaleren van het conflict, houd je ook de regie voor het proces. Anders ga je je machteloos voelen en gemanipuleerd door de ander. Daarbij hoort ook te erkennen wat jij zelf goed of knap gedaan hebt bij het oplossen van het meningsverschil. Want ook de oplossing vinden en uitvoeren, doe je samen. Als je even stil gaat staan bij wat je vindt dat je goed gedaan hebt, onthoud je beter wat je kunt doen als er weer een conflict lijkt aan te komen.
• Hoe ben je omgegaan met je emoties? En met die van de ander? Het zijn van die lastige momenten als je emoties ineens met je aan de haal gaan. De ander zegt iets en ineens voel je je woede oplaaien. Of ze doet iets en je wordt er bang van. Helemaal niet erg. Het is je reptielenbrein dat je wil helpen. De basisemoties: boos, bang, blij en bedroefd helpen je om je welzijn in het oog te houden. Boosheid wekt adrenaline op in je lichaam, nodig om tot snelle actie te kunnen overgaan. Angst weerhoudt je ervan om je ergens zo maar in te storten, zonder te weten waarin. Blijdschap geeft je energie en bedroefdheid helpt je om je te herinneren dat sommige dingen waardevol waren en dat je die nodig hebt. Emoties in een conflict geven aan dat je welzijn in het geding is. Wees blij dat je ze hebt, maar geef ze niet de hoofdrol in je gedrag. Als je emoties heel sterk zijn, benoem dat dan naar de ander en neem even afstand, letterlijk of figuurlijk. Het kan al enorm helpen om even achteruit te leunen of een stap naar achteren te doen.
  Als je emoties waarneemt bij de ander, is het goed om die te benoemen. Vraag letterlijk: Ben je boos? Of als je dat te direct vindt: Wat is er aan de hand? Daarmee erken je de gevoelens van de ander. Het mooie van emoties is, dat ze net zo lang blijven aandringen, tot ze erkend zijn.
  Je kunt ook afkijken wat de ander doet met zijn of haar emoties. Daar kun je zelf ook weer je voordeel mee doen, als je een keer last hebt van jezelf.
• Wat heeft de ander bijgedragen aan de oplossing? En wat heb jij bijgedragen aan de oplossing? Ook deze vraag helpt om te beseffen dat je een conflict echt zelf kunt regisseren. Je voorkomt dat je in de slachtofferrol terecht komt, zeker als de oplossing niet helemaal is wat jij had gehoopt te bereiken. Soms offeren mensen heel veel op om uit een conflict te komen, maar zien ze alleen hun eigen bijdrage daarin. Dan voelt de oplossing erg nadelig. Pas als je ook ziet wat de ander heeft opgegeven, zie je de balans. Bijvoorbeeld: bij een omgangsregeling missen beide ouders hun kind(eren) als die bij de ander is of zijn. Meestal praten ze alleen erover hoe vaak de ander de kinderen heeft en zij niet. Soms helpt het om heel simpel te tellen.
• Uiteindelijk hebben jullie een oplossing gevonden. Had die oplossing anders of beter gekund? Deze vraag gaat er niet over of je je bedrogen voelt door de oplossing, maar over het cijfer dat je de oplossing geeft. Door te evalueren of de oplossing jouw belangen voldoende dient, kun je ook gaan kijken hoe je een betere of andere oplossing had kunnen organiseren. Zo vragen medewerkers bij een (onterecht) ontslag vaak om geld, terwijl ze veel meer hebben aan het doorlopen van een ziektekostenverzekering of een pensioenregeling. Of aan hulp bij het vinden van een passende baan.

Mocht je je vervelen deze zomer, stel jezelf dan de vraag: Welk conflict dat je ooit had, was echt de moeite waard?

Lees meer over conflictcoaching:

https://www.merlijngroep.nl/blog/conflict/